Jaarverslag 2018
10. Toelichting op de geconsolideerde balans
10.1 Materiële vaste activa
De investeringsuitgaven van € 53 miljoen (2017: € 55 miljoen) hebben met name betrekking op de het productiebedrijf in Andijk en diverse transport- en distributieleidingprojecten.
Onder bedrijfsgebouwen heeft een reclassificatie plaats gevonden van het onderhanden werk naar de materiële vaste activa voor een bedrag van € 0,6 miljoen. Dit betreft pompstation Huizen.
Aan de materiële vaste activa in uitvoering wordt bouwrente toegerekend. Deze bouwrente bedroeg in 2018: € 0,4 miljoen (2017: € 0,7 miljoen). In de andere vaste bedrijfsmiddelen is een bedrag van € 0.6 miljoen boekwaarde opgenomen van activa welke niet meer in gebruik is en er activiteiten plaatsvinden om deze te verkopen.
Foutenherstel watermeters
PWN heeft tot en met 2017 ten onrechte de installatiekosten van watermeters in de operationele kosten verantwoord. Deze manier van het activeren is ontstaan door historische systeembeperkingen. De watermeters worden bij aanschaf geactiveerd, waarbij het niet mogelijk was om de kosten voor installatie te activeren. Inmiddels bestaat deze beperking niet meer. Deze methode is in overeenstemming met waarderingsgrondslagen met betrekking tot de MVA en wordt ook gehanteerd bij het vervangen van overige delen van het leidingwerk, daarbij worden kosten voor installatie wel geactiveerd.
De correctie van bovenstaande fout is retrospectief verwerkt met de volgende impact op de vergelijkende cijfers:
Geconsolideerd:
Enkelvoudig:
De omvang van de correctie is gebaseerd op het werkelijke aantal vervangen watermeters in de afgelopen jaren. In de verloopstaat materiële vaste activa (paragraaf 10.1 en 16.1), de toelichting met betrekking tot afschrijvingen (paragraaf 12.6) en het verloopoverzicht eigen vermogen (paragraaf 16.5) zijn bovenstaande correcties verwerkt.
10.2 Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa betreffen ontwikkelkosten voor software gerelateerde projecten. Deze projecten bestaan uit ERP projecten, automatiseren van managementinformatie, ontwikkelen van de klantportal, en kantoorautomatisering.
In 2018 is voor € 5,2 miljoen geïnvesteerd, waarvan de drie grootste investeringen betreffen: werkplek en infrastructuur (€ 0,9 miljoen), aanpassingen in het ERP systeem SAP (€ 0,7 miljoen) en ontwikkeling BI systeem (€ 0,6 miljoen).
Deze investeringen bestaan hoofdzakelijk uit externe directe kosten en interne kosten van werknemers die zich inzetten voor het realiseren van deze projecten. Aanloopkosten, opleidingskosten en onderhoudskosten worden in de wins-t en verliesrekening verantwoord.
De gebruiksduur van de aanwezige immateriële vaste activa is vastgesteld op 5 jaar. De waarde wordt minstens eens per jaar beoordeeld, en waar nodig gecorrigeerd. In 2018 hebben geen correcties plaatsgevonden.
10.3 Financiële vaste activa
De deelnemingen, participaties en vorderingen zijn als volgt weer te geven:
Deelnemingen
De mutaties in de deelnemingen en participaties gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde betreft het resultaat boekjaar voor het deel waarvoor PWN aandelen houdt.
PWN had een 25% belang in Futuro B.V. Per 2 december 2018 is Futuro B.V. geliquideerd.
Vorderingen op deelnemingen en overige vorderingen
De vorderingen hebben een looptijd langer dan 1 jaar. De vorderingen met een looptijd korter dan 1 jaar zijn verantwoord onder de vlottende activa.
Omtrent de uitgegeven leningen zijn geen zekerheden verkregen. Voor de door derden aan de WRK verstrekte leningen zijn garanties afgegeven. Deze zijn opgenomen in de niet uit de balans blijkende verplichtingen.
Voor de entiteiten met geringe verwachte cashflows waarop PWN een vordering heeft, heeft PWN voor deze vorderingen een voorziening gevormd.
De aflossing op de lening aan SEOH start in 2020. De aflossing betreft € 45.000 (5% per jaar, einddatum 2024).
De aflossing op de lening aan Het Waterlaboratorium betreft € 43.000 van de lening (4,82% per jaar, einddatum 2032).
10.4 Vlottende activa
De onderhanden werken betroffen kosten van lopende en nog uit te voeren projecten.
De materialen bestaan met name uit leidingen, membranen en appendages.
De afname van de waterdebiteuren houdt met name verband met de timing van de afrekening van de lopende projecten.
De te vorderen belasting bestaat met name uit de te vorderen BTW.
De overige overlopende activa bestaan zijn gestegen door een stijging in de nog te factureren wateromzet Daarnaast is een bedrag van € 1,3 miljoen geboekt als vooruitbetaling bij KDC voor verhuureenheden die in 2019 worden afgeleverd. Er zijn geen vorderingen in onderpand gegeven als zekerheid voor verplichtingen. De vlottende activa hebben een looptijd van korter dan één jaar. De reële waarde van de vorderingen benadert de boekwaarde, gegeven het kortlopende karakter van de vorderingen en het feit dat waar nodig voorzieningen voor oninbaarheid zijn gevormd.
10.5. Liquide middelen
De liquide middelen staan ter vrije beschikking aan de vennootschap.
10.5.1 Toelichting bij het kasstroomoverzicht
De stijging in de liquide middelen is het gevolg van een positieve kasstroom uit operationele activiteiten en een uitgaande kasstroom voor financieringsactiviteiten die lager is. De aflossingen voor langlopende schulden zijn gedaald.
Onder de investeringen in materiële vaste activa zijn alleen de investeringen opgenomen waarvoor in 2018 geldmiddelen zijn opgeofferd.
10.6 Eigen vermogen
Voor een specificatie en toelichting van het eigen vermogen wordt verwezen naar de vennootschappelijke balans per 31 december 2018.
10.7 Voorzieningen
De personeel gerelateerde voorzieningen worden gedeeltelijk berekend tegen de contante waarde van de toekomstige betalingsverplichtingen, waarbij rekening is gehouden met de verwachte salarisstijgingen.
De personeel gerelateerde voorzieningen bestaan met name uit aangegane verplichtingen inzake uitkeringen aan post-actieven. Dit betreffen afspraken met medewerkers op grond van het sociaal plan, dan wel de geactualiseerde en toekomstige verplichtingen van de medewerkers die gebruikmaken van de FUR-suppletieregeling.
De voorziening organisatieontwikkeling is gevormd in verband met de in 2017 uit te voeren reorganisatie om PWN bestendig te maken voor de toekomst. Hiervoor is een schatting gemaakt van de kosten welke hiermee gemoeid zijn. Hierbij is rekening gehouden met de outplacementkosten ter ondersteuning voor het vinden van nieuw werk. De voorziening is opgenomen tegen contante waarde. De voorziening organisatieontwikkeling is in 2018 aangevuld met een bedrag van € 1,5 miljoen. PWN is eigen risico drager voor de WW en het blijkt dat veel werknemers die tijdens de reorganisatie moesten vertrekken nog geen nieuwe baan hebben gevonden.
De dotatie aan de voorzieningen bestaan met name uit rentekosten en een herrekening van de pensioenverplichting. De onttrekkingen bestaan met name uit de maandelijkse uitkeerverplichtingen. De vrijval is gerelateerd aan de vrijgevallen verplichtingen.
De verwachte onttrekking voor de totale post voorzieningen zal voor het komende boekjaar € 2,5 miljoen bedragen.
10.8 Langlopende schulden
De gemiddelde resterende looptijd is 8,0 jaar (2017: 7,5 jaar). Het gemiddelde rentepercentage over de resterende looptijd van deze leningen bedraagt 3,37%. Een bedrag van € 129 miljoen (2017: € 180 miljoen) heeft een resterende looptijd van meer dan 5 jaar. De marktwaarde van de langlopende schulden bedraagt € 462 miljoen (2017: € 481 miljoen).
Negatieve pledge clausule
PWN heeft in de contracten met de banken een negatieve pledge clausule opgenomen. Hiermee verklaart PWN geen van haar activa te zullen bezwaren ten behoeve van derden zonder voorafgaande toestemming van de geldgever.
Derivaten
PWN heeft ultimo 2018 de volgende derivaten in haar portefeuille:
- Renteswaps
- Cross currency swap
PWN past kostprijs hedge-accounting toe ten aanzien van alle bovengenoemde derivaten. Het effectieve deel van de reële-waardeverandering van de derivaten wordt direct verantwoord in de winst-en-verliesrekening onder de financiële baten en lasten. PWN documenteert de relatie tussen hedging instrument en onderliggende afgedekte positie in een hedgetabel. In 2018 waren alle hedges effectief.
De marktwaarde van de gehele derivaten positie van PWN bedraagt per 31 december 2018 € 62 miljoen negatief (2017: € 61 miljoen negatief). PWN heeft ten doel deze derivaten tot einde looptijd of een marktwaarde van nihil aan te houden.
Renteswaps
PWN past kostprijshedge accounting toe om het risico van veranderingen in de variabele rente die wordt betaald wordt op de financieringen te mitigeren. De afgesloten, al lopende en toekomstige financieringen zijn aangemerkt als afgedekte positie. Alle renteswaps die PWN heeft afgesloten zijn als hedging instrument aangewezen, daar ze allen het hiervoor genoemde variabele rente risico afdekken.
Per 31 december 2018 heeft PWN zeven payer swaps (swap ter indekking rentestijging, waarbij we een vaste rente betalen en variabele rente ontvangen) met een totale hoofdsom van € 142,7 miljoen (2017: € 150 miljoen, met acht payer swaps). De marktwaarde van de swaps bedraagt per 31 december 2018 € 60,2 miljoen negatief (2017: € 58,3 miljoen negatief).
Vier payers swaps kennen een Mutual Termination Clausule (MTC). Eén van deze payer swaps met MTC clausule heeft een ingangsdatum in 2021 en heeft een marktwaarde per ultimo 2018 van € 11,7 miljoen negatief (2017: € 11,1 miljoen negatief). De overige drie swaps met een MTC clausule hebben een ingangsdatum in respectievelijk 2022, 2024 en 2025. Deze swaps hebben een marktwaarde van respectievelijk € 15,7 miljoen negatief, € 15,7 miljoen negatief en € 10,4 miljoen negatief (2017: € 14,9 miljoen negatief, € 14,7 miljoen negatief en € 10,0 miljoen negatief).
Er is geen CSA afgesloten (Collateral Support Annex) met de tegenpartijen, zijnde Deutsche Bank en ING. In een CSA komen partijen overeen om bij tussentijdse verschillen tussen oorspronkelijke en marktwaarde af te rekenen.
Cross-currency swap
PWN heeft een cross-currency swap afgesloten ter afdekking van het valutarisico op aflossingen en rentebetalingen van een lening in Britse Ponden. De marktwaarde van de cross-currency swap bedraagt per 31 december 2018 € 1,7 miljoen negatief (2017: € 2,5 miljoen negatief).
10.9 Kortlopende schulden
- De afname van de voorschotten watergelden houdt verband met de timing van de voorschotten en eindafrekeningen van de drinkwaterklanten.
- De te betalen belastingen bestaan met name uit de af te dragen Belasting op Leidingwater en de af te dragen loonheffing.
- De schulden aan leveranciers zijn licht gestegen in vergelijking met voorgaand jaar.
- De overlopende passiva bestaan met name uit nog te betalen rentekosten en de verplichtingen inzake het flexibele arbeidsbudget.
- De vlottende passiva hebben een looptijd van korter dan één jaar. De reële waarde van de kortlopende schulden benadert de boekwaarde vanwege het kortlopende karakter ervan.