Koppen bij elkaar voor de grote verbouwing van Nederland

Nederland aardgasvrij in 2050. Dat is de inzet van het nieuwe Nationale Klimaatakkoord. Vóór 2030 moeten al miljoenen woningen van het aardgas af. Ondertussen dringen de gevolgen van extreme buien, langdurige droogte en hitte zich op; ook die vragen om ingrijpende aanpassingen in de openbare ruimte. Nederland maakt zich op voor een grote verbouwing. De kansen en kopzorgen die deze operatie met zich meebrengt vormen het thema van alweer de vijfde netwerkbijeenkomst Samen Slimmer.

Voor deze lustrumeditie pakten de organisatoren – PWN, HHNK, provincie Noord-Holland en Bouwend Nederland – goed uit. Twee grote publiekstrekkers: Diederik Samsom en André Kuipers zorgden voor een goed gevuld AZ-stadion. Ruim 300 professionals uit de waterketen, bouw en infrastructuur verzamelden zich rondom dit onderwerp. Met opgaven als de energietransitie, klimaatadaptatie en circulair bouwen voor de deur is dit belangrijker dan ooit.

Eerste hobbels al genomen

Dagvoorzitter en BNR-presentator Maarten Bouwhuis opende de middag met een korte interactieve Buzzmaster-sessie. Een mooie inleiding op de presentatie van Diederik Samsom. Aan ‘zijn’ onderhandeltafel voor het Nationaal Klimaatakkoord buigen 25 organisaties zich over het vraagstuk: hoe krijgen we de gebouwde omgeving aardgasvrij? Met nog 8000 werkdagen te gaan vóór 2050, moeten gemiddeld 1000 woningen per werkdag van het gas af om de uiteindelijke doelen te halen. Nu ligt die snelheid nog op 40 woningen per dag. Toch is Samsom optimistisch. “Het gaat de laatste jaren hard. Windmolens draaien nu al zonder subsidie. In 2022 zijn elektrische auto’s in de aanschaf al goedkoper dan benzineauto’s. En je bent nu al een dief van je eigen portemonnee als je geen zonnepanelen op je dak hebt.”

Eén sheet voor grote plannen

Aan de hand van één sheet legde Samsom uit hoe hij de energietransitie van 7 miljoen gebouwen voor zich ziet. Van de gebouwgebonden financiering tot de wijkgerichte aanpak en van het Actieplan Geothermie tot een belastingverschuiving van elektriciteit naar gas. Genoeg stof om over door te praten tijdens de boardroomsessie. Hoe maken we de plannen tot een succes? Wat hebben we van elkaar nodig? Hoe voorkomen we bijvoorbeeld dat de waterleidingen opwarmen met al die warmtenetten? Hoe geven we een boost aan geothermie? Hoe nemen we miljoenen huishoudens mee zonder een revolutie te ontketenen? Voor elk probleem bleek de sectortafel van Samsom al een oplossing te hebben. Goed geïsoleerde warmtenetten bijvoorbeeld. Garantstelling door het Rijk. En die bewoners? Maak hen vooral niet zenuwachtig; we hebben nog een paar decennia. Neem je tijd en pak je kansen.

Onderling begrip en andere inzichten

Ook in andere zalen gingen bezoekers aan de slag. Zo doken deelnemers in de workshop ‘Van klimaatstresstest naar risicodialoog’ in andermans rol. Beleidsmakers kropen bijvoorbeeld in de huid van ondernemers, en aannemers gingen op de stoel van netbeheerders zitten. Zo groeide het begrip voor elkaars belangen. Ook andere workshops leverden interessante inzichten op. In de werking van het Materialenpaspoort zit bijvoorbeeld de potentie van reststof als grondstof voor anderen.

De burger bestaat niet

Ter afsluiting van het officiële programma plaatste onze nationale ruimtereiziger André Kuipers de thema’s klimaatadaptatie en samenwerking in vogelperspectief. Met satellietbeelden liet hij zien de gevolgen van klimaatverandering vanuit de ruimte zien. Tegelijkertijd schetste hij een beeld van de immense samenwerking die nodig is om een ruimtevlucht tot stand te brengen. Landen die voorheen concurrenten waren, soms zelfs vijanden, sloegen na de handen ineen: Amerika, Rusland, Japan, Europa, iedereen. Op alle niveaus is er samenwerking. Ondanks de onderlinge verschillen, politiek, economisch, cultureel en technisch. Al die verschillen heeft de ruimtevaart weten te overbruggen. Een voorbeeld dat optimistisch stemt. Zo was de stemming dan ook aan het eind van de bijeenkomst: twee derde van de aanwezigen antwoordde met ‘Dat lukt!’ of ‘Grote kans’ op de vraag of de bebouwde omgeving in 2050 klimaatadaptief en aardgasvrij is.