Nieuwe kansen voor het duingebied

Door klimaatverandering valt er meer regen. Dat heeft gevolgen voor de grondwaterstanden in de duinen.

Al sinds 1932 meet PWN regelmatig de hoeveelheid neerslag op verschillende plekken in het Noordhollands Duinreservaat. Al die meetresultaten geven een goed beeld van de veranderingen in het neerslagpatroon in Nederland. Wat daarbij vooral in het oog springt is dat er nu niet alleen meer regen valt dan vroeger, maar ook dat die regens vaak heviger zijn en anders verdeeld over de seizoenen. Ook blijkt uit de resultaten dat er in de kustgebieden meer regen valt dan elders in het land. Vermoedelijk heeft dit laatste te maken met de stijging van de temperatuur van de Noordzee. Al met al hebben we het over een neerslagtoename van meer dan dertig procent over de afgelopen 88 jaar.

Droogte
Maar hoe zit het dan met al die hete droge zomers van de afgelopen jaren? Uit dezelfde meetresultaten blijkt inderdaad ook dat het aantal droge dagen in een jaar sterk is toegenomen. Dat lijkt tegenstrijdig maar is het niet. Het betekent eenvoudigweg dat áls het regent, er meer millimeters vallen. Ons klimaat wordt namelijk niet alleen natter maar ook extremer. Buien zijn heviger en worden afgewisseld met periodes van langere droogte. Zo regende het in 2018 meer dan 25 dagen achtereen niet. Daarmee is klimaatverandering niet meer iets van de toekomst maar spelen de gevolgen nu al.

Grondwaterstand in de duinen
Al dat extra water moet natuurlijk ergens heen. In het duingebied komt het grootste deel terecht in de zoetwaterbel onder de duinen. Dit is een groot zoetwaterreservoir van neerslag dat drijft op het daaronder aanwezige zoute grondwater. De bel reikt tot een diepte van ongeveer 100 meter. In het midden van het duin ligt hij het hoogst, op zo’n drie meter boven het grondwaterniveau in de aangrenzende polders. De grondwaterstanden in het duingebied fluctueren natuurlijk als gevolg van neerslag en verdamping, maar in het algemeen zien we dat ze de afgelopen jaren zijn toegenomen.

Kansen voor de natuur
Soms is klimaatverandering niet alleen maar negatief. In de duingebieden biedt de stijgende grondwaterspiegel nieuwe kansen voor de natuur. In het verleden was het duingebied een stuk vochtiger en vond je er natte duinvalleien en duinmeertjes. Door onder meer ontginning en bebossing droogden de duinen in de vorige eeuw echter steeds meer uit. Dat tij lijkt nu te keren. Dankzij het hogere grondwaterpeil, én effectief natuurbeheer en watermanagement, kan de oorspronkelijke natuur zich herstellen en weer opbloeien. Een bijkomend voordeel van een stijgende grondwaterstand is dat het duinsysteem mee kan groeien met een stijgende zeespiegel. Natte grond houdt stuivend zand namelijk beter vast. En meer zand in het duinmassief maakt de kust beter bestand tegen hevige stormen en overstromingen. Dat is goed nieuws, voor mens én natuur.