Liefst wisentenhaar

Zangvogels in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland gebruiken graag de wol van wisenten om hun nesten mee te bekleden.

Wisenten, de imposante grote grazers van het Kraansvlak, zijn niet alleen nuttig voor het openhouden van de duinen. De wol van deze dieren blijkt ook een geliefd nestmateriaal te zijn voor  zangvogels als kool- en pimpelmezen.

Voor de bouw van hun nesten gebruiken zangvogels de meest uiteenlopende materialen. Gras, mos en takken bijvoorbeeld, maar ook vachtafval van dieren als damherten en reeën. In het Kraansvlak hebben de vogels daarbij ook nog de keus uit wisentenhaar. In tegenstelling tot de stugge, dikke haren van bijvoorbeeld Schotse Hooglanders, zijn die van de wisenten zacht en wollig, én ze zijn in overvloed beschikbaar. De dieren ontdoen zich in het voorjaar namelijk van hun dikke wintervacht door tegen bomen aan te schuren en zandbaden te nemen. De haren zijn ideaal om een nest aan de binnenkant mee te bekleden en vormen zo een warme ondergrond voor het uitbroeden van eieren.  

Studie naar broedsucces
Als duinbeheerder startte PWN in samenwerking met Vogelringstation Van Lennep in 2013 een studie naar het broedsucces van zangvogels in de Kennemerduinen. Daarvoor werden 20 nestkastjes geplaatst in de naaldbossen in het gebied. Een flink aantal van de nestkasten wordt sindsdien elk jaar bewoond door kool- en pimpelmezen en zelfs door een setje glanskoppen. Voor de studie wordt de samenstelling van deze nesten jaarlijks geanalyseerd. In 2016 werd het onderzoek uitgebreid met de plaatsing van nog eens 20 nestkasten, maar nu in het Kraansvlak. De focus van dit onderzoek ligt op het gebruik van het wisentenhaar als nestmateriaal, en de effecten daarvan op het broedsucces van de vogels. Met andere woorden: hoeveel eieren leggen de vogels en hoeveel daarvan worden uitgebroed tot levende vogels die het nest verlaten.

Langere termijn
PWN biologe en projectleider Esther Rodriguez Gonzalez: "Het idee bestond al langere tijd dat wisentenhaar goed nestmateriaal zou zijn, maar niemand kon het bewijzen. Meten is weten, daarom zijn we dit tweede onderzoek gestart. We zien nu dat het wisentenhaar inderdaad veel door de vogels gebruikt wordt. Ter vergelijking: de nesten in de Kennemerduinen bestaan voor 97% uit plantaardig materiaal, die in het Kraansvlak voor maar 74%. De resterende 26% is voor een groot deel dierlijk materiaal dat voor meer dan de helft afkomstig is van wisenten. Maar om echt iets te kunnen zeggen over de effecten op het broedsucces, hebben we meer data nodig. Het onderzoek loopt daarom nog zeker tot 2021. En om een volledig beeld te krijgen, gaan we ook andere factoren, zoals de steeds extremere weersomstandigheden, meenemen in het onderzoek."