Water zuiveren in de natuur: waarom zouden we dat doen? Ronald, boswachter bij PWN, legt het uit: “Zand is een wondermiddel. Door de donkere en zuurstofloze omstandigheden in het zand worden in een paar weken tijd alle bacteriën en virussen in het water afgebroken. Dit is een totaal natuurlijk proces. De duinen worden hier ook niet minder van. Ze hebben er zelfs baat bij.”
Er zijn toch zuiveringsinstallaties om water te zuiveren? Moet de natuur daar nu óók nog mee belast worden?
"Ik begrijp de gedachte, want de natuur heeft inderdaad veel te lijden onder menselijke behoeften. Maar in dit geval ligt het anders. De duinen, want daar gaat het om, worden niet minder van waterzuivering. Ze hebben er zelfs baat bij."
“De duinen worden niet minder van waterzuivering. Ze hebben er zelfs baat bij”
Hoe kan het dat duinnatuur béter wordt door waterzuivering?
"Dan gaan we eerst even terug in de tijd. Tot de jaren zestig haalden we het drinkwater voor de westkant van de provincie rechtstreeks uit het duingebied. Tot de zoetwaterbellen in de bodem leeggepompt waren en de duinen ernstig verdroogd achterbleven. PWN heeft toen een 52 kilometer lange leiding vanuit Andijk aangelegd. Door die leiding wordt tot op de dag van vandaag IJsselmeerwater naar onze infiltratiegebieden bij Castricum en Heemskerk gepompt en daar door het duinzand gezuiverd. Op die manier brachten we de grondwaterstand weer op het natuurlijke peil en herstelde de natte duinnatuur zich. De parnassia - lang het symbool van de verdroogde duinen - bloeit weer volop, de gentianen en orchideeën zijn terug. Hele plantengemeenschappen doen het weer goed en als gevolg daarvan zijn er ook weer wilde bijen en meer vogels en zoogdieren. Om dit alles op peil te houden, zorgen we dat we nooit méér water oppompen dan we erin hebben gebracht."
Maar... gezondere natuur komt vast niet alleen door een leiding die PWN aanlegde?
"Klopt, het verhaal is breder. Maar het begon wel bij de waterwinning. Toen de duinen zo verdroogd waren, begon de overheid het belang van gezonde duinen in te zien: voor drinkwatervoorziening, natuur én kustbescherming. Het hele Nederlandse duingebied kreeg toen een beschermde status. Dat is de redding geweest. Kijk maar naar België, waar de hele kuststrook is volgebouwd met beton. In onze hele kuststrook ligt bovendien een enorme watervoorraad opgeslagen, die bij calamiteiten kan worden ingezet. Ook daar moeten we zuinig op zijn."
“Zand is een wondermiddel. Door de donkere en zuurstofloze omstandigheden in het zand worden in een paar weken tijd alle bacteriën en virussen in het water afgebroken”
Wil PWN ook in de toekomst water op deze manier blijven zuiveren?
"Dat willen we zeker. Zand is een wondermiddel. Door de donkere en zuurstofloze omstandigheden in het zand worden in een paar weken tijd alle bacteriën en virussen in het water afgebroken. Dit is een totaal natuurlijk proces. Verder kijken we altijd hoe we nog meer en nog beter de kracht van de natuur in kunnen zetten. Want hoe meer water we op een natuurlijke manier kunnen zuiveren, hoe minder energie en chemicaliën we nodig hebben om ongewenste stoffen eruit te halen. Ook dat is pure winst voor onze leefomgeving.”
Komen jullie veel uitdagingen tegen om het water schoon te krijgen, en te houden?
"Vervuiling is altijd een risico. Vijftig jaar geleden zaten er bijvoorbeeld geen medicijn- en drugsresten in het water, nu steeds meer. Gelukkig worden er ook altijd weer oplossingen gevonden. Onze hydrologen doen nu een proef met het afvangen van microplastics, hét probleem van deze tijd. Verder dringen wij als PWN er bij overheden en omgevingsdiensten op aan om beter naar de lozingsvergunningen te kijken én erop te handhaven. Alles wat niet in het water terechtkomt, hoeven we er ook niet uit te halen."
Kan ik met eigen ogen zien hoe goed drinkwaterwinning en natuur samengaan?
"Kom maar eens kijken bij bezoekerscentrum De Hoep in Castricum. Hier leer je alles over het samenspel tussen water en natuur. En als je daarna naar het infiltratiegebied wandelt, kun je het met eigen ogen zien. De infiltratiekanalen zitten vol vis, onder water groeien allerlei soorten kranswieren, alle mogelijke rietvogels broeden er. Zelfs de grote karekiet waarmee het slecht gaat in Nederland. Omdat we dit water altijd in beweging houden, vriest het minder snel dicht. In koude winters is het een magneet voor wilde zwanen en zaagbekken. Hier kun je als vogelaar een behoorlijk lijstje afvinken."
