Afbeelding
Steeds warmer boven én onder de grond
Drinkwater mag wettelijk niet warmer zijn dan 25 ֯C. Bij temperaturen daarboven neemt de kans op groei van ziekteverwekkende bacteriën toe. Denk bijvoorbeeld aan legionella. Door steeds hetere zomers en de toename van het aantal warmteleidingen onder de grond, neemt in de zomer ook de temperatuur van het leidingwater toe. Heel soms tikken we de 25 ֯C al aan. Het is belangrijk dat we daar goed inzicht in hebben. Daarom onderzoeken we waar de hotspots in ons netwerk zitten en hoe we risico’s kunnen voorkomen.
Wat willen we weten?
- Waar in ons leidingnetwerk kunnen we de meeste opwarming verwachten?
- Welke factoren zijn van invloed op de watertemperatuur?
- Waar is het risico op overschrijding van de wettelijk vastgestelde 25 graden het grootst?
- Welke mogelijke oplossingen werken goed, maar zijn ook haalbaar?
Wat de modellen ons vertellen
Onderzoeksinstituut KWR Water Resource heeft modellen ontwikkeld. Hiermee onderzoeken we waar we de sterkte opwarming kunnen verwachten in de zomer. We hebben het WH’23 klimaatscenario van het KNMI voor 2050 doorberekend naar de warmteafgifte aan de ondergrond. Dit wordt vervolgens doorvertaald naar de bodemtemperatuur en uiteindelijk naar de drinkwatertemperatuur in de leidingen.
“Aquathermie lijkt een haalbare oplossing te zijn: we halen warmte uit het water, slaan het op en leveren het aan een warmtenet. Zo drukken we kosten en dragen bij aan de energietransitie.”
Matthijs Rietveld - beleidsadviseur Drinkwater
Risicogebieden in beeld
Uit het onderzoek blijkt duidelijk dat ons kraanwater niet overal gelijkmatig opwarmt. Het maakt uit of je de kraan opendraait in groen gebied of in de stad. Nog dichter bij de bron, bijvoorbeeld in Andijk, zijn de leidingen groot en stroomt het water snel. De temperatuur is hier bijna gelijk aan die van de bron. Maar hoe dieper het leidingnetwerk in, hoe smaller de leidingen en hoe langer het water stilstaat. Hier heeft de omgeving meer invloed en gaat de drinkwatertemperatuur meer richting die van de bodem.
Groen gebied
Hoe groener de omgeving, hoe minder risico op een drinkwatertemperatuur boven de 25 ֯C. Leidingen die onder gras of struiken liggen, warmen minder snel op. Dat komt omdat het groen de warmte opneemt en niet de bodem. Groen boven waterleidingen maakt duidelijk het verschil.
Afbeelding
Woonwijken en bedrijventerreinen
Deze bevatten al flink meer hotspots dan het buitengebied. Op veel plekken is weinig tot geen groen, er is hier minder schaduw, de leidingen zijn kleiner, het water stroomt minder snel dus het drinkwater staat langer in de leidingen.
Afbeelding
Stadscentrum
Sterk verstedelijkte gebieden lopen het meeste risico op een stijgende drinkwatertemperatuur. Zeker als ze verder weg liggen van de bron waar we het water innemen. De starttemperatuur bij de bron maakt nu het verschil niet meer. De bodem is bepalend.
Afbeelding
“Vergroenen lost veel op. Daarom gaan we met onze onderzoeksresultaten langs bij gemeentes en de provincie. Voor de beste oplossingen hebben we elkaar nodig.”
Dylan Dirks - specialist waterverdeling
Toetsen via sensoren en kraanmetingen
Het Waterlaboratorium, ons drinkwaterlaboratorium dat de drinkwaterkwaliteit bewaakt, meet het drinkwater aan de kraan. In hun metingen was de afgelopen jaren al een duidelijke stijging van de drinkwatertemperatuur te zien. Zij meten daarnaast ook microbiologische waardes van het water. Via sensoren in het PWN-leidingnetwerk hebben we de uitkomsten van ons model gevalideerd.
Scenario’s voor mogelijke oplossingen
Het onderzoek geeft ons goed inzicht in de risicogebieden. Maar alleen inzicht is natuurlijk niet voldoende. Daarom hebben we ook mogelijke oplossingsscenario’s onderzocht. Want doen we niks, dan zal de temperatuur waarschijnlijk in ruim 12% van de leidingen warmer worden dan 25 ֯C.
Mogelijkheden die we hebben doorberekend zijn bijvoorbeeld:
- We leggen alle leidingen op 1,5 meter diepte in plaats van 1 meter diepte.
- We halen warmte uit het water bij de bron.
- We leggen boven waterleidingen meer groen aan of we plaatsen waterleidingen aan de schaduwkant van de weg.
- We isoleren onze waterleidingen.
- We halen warmte uit het water in de leidingen en slaan de warmte op voor gebruik in warmtenetten.
Sommige oplossingen blijken effectief te werken, maar zijn niet haalbaar. Omdat ze te veel kosten, bijvoorbeeld. Ook warmte uit water in de leidingen halen is kostbaar. Maar als we die warmte opslaan en leveren aan bijvoorbeeld een warmtenet, is het mogelijk wel een haalbaar en duurzaam scenario. Naar aanleiding van dit onderzoek is warmtewinning inmiddels een serieuze optie voor vervolgonderzoek. Want niets doen is geen optie.
Voor de beste oplossingen hebben we elkaar nodig
Het verminderen van de opwarming van het drinkwater vraagt om een allesomvattende aanpak. Samenwerking met alle betrokken partijen is dus onmisbaar. Voor vergroening en warmtewinning hebben we goede samenwerking met gemeentes en de provincie nodig. Daarom zoeken we actief contact. Ook delen we onze kennis met andere drinkwaterbedrijven. Zodat zij het wiel niet opnieuw hoeven uit te vinden. Samen zijn we slimmer en komen we verder.
Bekijk via onderstaande button de volledige hittekaart in de klimaatatlas van Hoogheemraadschap Noorderkwartier.
Meer informatie over dit onderzoek? Neem gerust contact met ons op
Matthijs Rietveld
Beleidsadviseur Drinkwater
Dylan Dirks
Specialist waterverdeling
